یک صرافی غیرمتمرکز (Decentralized exchange) بستری برای انجام معاملات مالی به‌صورت مستقیم و بدون واسطه است. در یک صرافی غیرمتمرکز هیچ‌کس به دارایی کاربران دسترسی ندارد و معاملات بدون دخالت سازمان‌های متمرکز انجام می‌شود.
صرافی‌ها نقش حیاتی در بازار ارزهای دیجیتال دارند و به‌عنوان مترادفی برای همین بازارها شناخته می‌شوند. اما مشهورترین صرافی‌هایی که ما می‌شناسیم، برخلاف ذات غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال، به‌شدت متمرکز هستند. سیستم‌های معاملاتی متمرکز می‌توانند به دارایی‌های کاربران دسترسی کامل داشته باشند، در روند معاملات دخالت کرده و حساب هر کاربری را که بخواهند مسدود کنند. تنها راه‌حل ممکن برای این مسائل صرافی‌های غیرمتمرکز هستند. طی چند ماه گذشته، توسعه و ایجاد صرافی‌های غیرمتمرکز رونق گرفته است و شاهد ظهور تعداد زیادی از آنها هستیم. در این مقاله ابتدا مفهوم صرافی غیرمتمرکز و جنبه‌های مختلف آن را توضیح می‌دهیم و سپس با ۸ صرافی غیرمتمرکز برتر آشنا خواهید شد.
صرافی غیرمتمرکز چیست؟
صرافی غیرمتمرکز یا DEX، بستری برای انجام معاملات به‌صورت غیرمتمرکز است و از بلاک چین و قراردادهای هوشمند برای حذف واسطه‌ها استفاده میکند. با یک صرافی غیرمتمرکز کاربران می‌توانند بدون نیاز به واریز ارزهای دیجیتال به کیف پول صرافی‌ها، از داخل کیف پول خودشان معاملات را انجام دهند.
وقتی صحبت از خریدوفروش و تبادل ارزهای دیجیتال به میان می‌آید، ذهن‌ها به‌سمت صرافی‌هایی نظیر بایننس و کوین بیس می‌رود و این موضوع بی‌علت نیست. سهولت استفاده از آنها و محبوبیت‌شان باعث شده است تا کمتر کسی نیاز به صرافی‌های دیگر را حس کند. اما ذات غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال با نحوه کار این صرافی‌ها در تضاد است.
هک و سرقت و همچنین امکان بلوکه‌شدن دارایی‌ها اصلی‌ترین خطراتی هستند که دارایی‌های معامله‌گران در یک صرافی متمرکز را تهدید می‌کنند. اما در یک صرافی غیرمتمرکز معتبر که کدنویسی بی‌نقصی داشته باشد، این خطرات دیگر وجود ندارند. در این صرافی‌ها، دارایی‌ها مستقیم از کیف پول معامله‌گر برداشت می‌شود و هیچ شخص ثالثی مدیریت ارزها را برعهده نخواهد داشت.
برای فعالیت در صرافی‌های غیرمتمرکز نیازی به واردکردن اطلاعات شخصی و حساس نیست و تنها با اتصال یک کیف پول می‌توانید از خدمات یک DEX استفاده کنید.
البته به‌دلیل مشکلات فنی که گاهی اوقات برای صرافی‌های غیرمتمرکز پیش می‌آید، پشتیبانی نکردن از همه ارزهای دیجیتال و همچنین مسئله مقیاس‌پذیری بلاک چین‌ها (کندی تراکنش‌ها)، هنوز بیش از ۹۰٪ حجم معاملات ارزهای دیجیتال روی صرافی‌های متمرکز انجام می‌شود و معامله‌گران آن‌طور که باید فعلاً به صرافی‌های غیرمتمرکز اعتماد ندارند. بااین‌حال، در سال ۲۰۲۰ شاهد رشد چشم‌گیر در حجم معاملات این صرافی‌ها بودیم و امیدواری زیادی برای آینده این صرافی‌ها وجود دارد.
صرافی غیرمتمرکز چگونه کار میکند؟
صرافی‌های غیرمتمرکز روی بلاک چین‌های آزاد که قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را دارند ساخته می‌شوند. اتریوم درحال‌حاضر بزرگ‌ترین میزبان صرافی‌های غیرمتمرکز است.
برای درک نحوه کار صرافی غیرمتمرکز، قبل از هر چیز باید با مفهوم قرارداد هوشمند آشنا شوید. یک قرارداد هوشمند نرم‌افزاری است که در صورت وقوع شرایطی خاص، یک یا چند دستور خاص را اجرا میکند. این قرارداد روی بلاک چین پیاده‌سازی می‌شود و جلوگیری از اجرای آن غیرممکن است.
ویژگی اصلی یک قرارداد هوشمند، اجرای قطعی آن است. در حقیقت آنچه که باعث تفاوت قرارداد معمولی و قرارداد هوشمند می‌شود این است که در قرارداد هوشمند، هیچ‌کس (حتی خود سازنده) نمی‌تواند مانع از اجرای قرارداد شود و بنابراین برای اجرای آن نیاز نیست که به واسطه‌های متمرکز اعتماد کنیم.
بنابراین، زمانی‌که یک قرارداد هوشمند بر روی یک بلاک چینِ آزاد مثل اتریوم اجرا شود، دیگر قابل‌توقف نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند جلوی اجرای آن را بگیرد. با قراردادهای هوشمند می‌توان برنامه‌ها و پروژه‌هایی را ساخت که بدون هیچ‌گونه واسطه و از کارافتادگی تا ابد به کار خود ادامه دهند. به این برنامه‌ها برنامه‌های غیرمتمرکز (Dapp) هم می‌گویند.
جدای از جزئیات فنی، در یک صرافی غیرمتمرکز برای انجام یک تراکنش فرایند زیر طی می‌شود:
۱. معامله‌گر کیف پول خود را به صرافی متصل میکند.
۲. سفارش خرید/فروش خود را ثبت میکند.
۳. خریدار/فروشنده‌ای دیگر سفارشی مطابق با سفارش معامله‌گر اول ثبت میکند.
۴. دارایی‌ها داخل قرارداد هوشمند وارد می‌شوند، در قرارداد هوشمند مبادله انجام شده و مبلغ به کیف پول خریدار و فروشنده واریز می‌شود.
در برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز با استفاده از قرارداد هوشمند استخر نقدینگی ایجاد می‌شود، به‌طوری که مشارکت‌کنندگان می‌توانند دارایی‌های خود را به صرافی اختصاص دهند تا صرافی بتواند با آن دارایی‌ها به نیازهای معامله‌گران پاسخ دهد. در این روش مشارکت‌کنندگان هم به سود خوبی می‌رسند.
نوعی دیگر از مبادلات غیرمتمرکز که به آنها اتمیک سواپ (Atomic Swap) گفته می‌شود، روی انجام معاملات بین زنجیره‌ای (مثلاً بیت کوین به اتریوم) تمرکز دارند که در صرافی‌های غیرمتمرکز معمولی امکان‌پذیر نیست. صرافی غیرمتمرکزی که درون کیف پول Atomic Wallet وجود دارد، به روش اتمیک سواپ کار میکند.
معایب و خطرات صرافی غیرمتمرکز
در ابتدا باید گفت که این صرافی‌ها از خدمات امانت‌داری استفاده نمی‌کنند و مالکیت دارایی‌ها بر عهده کاربر است. از همین رو هرگونه اشتباه در معاملات و انتقال ارزها، جبران‌ناپذیر و غیرقابل بازگشت است.
از جمله دیگر معایبی که می‌توان برای صرافی‌های غیرمتمرکز نام برد، حجم پایین معاملات آنها نسبت به صرافی‌های متمرکز است. پایین‌بودن حجم معاملات در مقایسه با صرافی‌هایی مانند بایننس و گاهی اوقات افزایش هزینه تمام‌شده، باعث شده است تا سرمایه‌گذاران کمتری با این صرافی‌ها کار کنند.
صرافی‌های غیرمتمرکز کاملاً متن‌باز و شفاف هستند، اما در مورد صرافی‌های جدید گاهی اوقات ممکن است کدهای صرافی دچار مشکل فنی یا امنیتی باشد. همچنین، اگرچه صرافی‌های غیرمتمرکز نباید به دارایی‌ها دسترسی داشته باشند، ممکن است در کد برخی از آنها راهی برای مسدودسازی ارزهای دیجیتال تعبیه شده باشد تا در صورت وجود موارد مشکوک به تخلف، بتوان جلوی برداشت پول را گرفت.
یکی از اساسی‌ترین مشکلات صرافی‌های غیرمتمرکز مسئله مقیاس‌پذیری (سرعت و کارمزد تراکنش‌های) بلاک چین است. در بیشتر این صرافی‌ها کاربر مجبور است برای هر معامله روی شبکه‌ای مانند اتریوم تراکنش بزند که این خود مستلزم پرداخت کارمزد است. بنابراین، اگر شبکه شلوغ باشد حس خوبی از کار با صرافی غیرمتمرکز تجربه نخواهید کرد.
یکی دیگر از مشکلات اساسی صرافی‌های غیرمتمرکز درحال‌حاضر این است که از همه ارزهای دیجیتال پشتیبانی نمی‌کنند. مثلاً در مقطع فعلی بیشتر صرافی‌های غیرمتمرکزی روی اتریوم فعال هستند و فقط از تبدیل اتریوم و توکن‌های مبتنی بر اتریوم (ERC-20) پشتیبانی می‌کنند. در این صرافی‌ها به‌عنوان مثال نمی‌توانید ارزی مانند تزوس را معامله کنید. البته برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز در تلاش هستند تا با پشتیبانی از چندین بلاک چین این مشکل را برطرف کنند.
امکانات معاملاتی کم از دیگر معایب صرافی‌های غیرمتمرکز است. به‌علاوه، روند تطبیق معاملات هم نسبت به نمونه‌های متمرکز کندتر است و همین مسئله می‌تواند تجربه کاربری نه‌چندان مناسبی را برای کاربر به همراه داشته باشد.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.